گریه .. اشک ، تأثرات درونى و عاطفى...

     گریه تجسم عینى تأثرات درونى و عاطفى است و داراى اقسام گوناگونى مى‏باشد که هر یک آثار و نتایج ویژه‏اى دارند. در حقیقت اشک چشم سوپاپ اطمینانى براى روح و جسم آدمى است که در شرایط بحرانى (اندوه و یا شادمانى فراوان) موجب تعادل او مى‏گردد. از نظر عرفا نیز گریه زیباترین و پرشکوه‏ترین جلوه تذلل بنده و اظهار عجز و تسلیم و عبودیت در پیشگاه معبود قادر متعال است. انسان از نظر خلقى و عاطفى معمولاً یک حالت یکنواخت ندارد. همه انسان‏ها کم و بیش دوره‏هایى از غمگینى و افسردگى را تجربه مى‏کنند و این امر طبیعى است. و علت آن هم گاهى معلوم و شناخته شده است؛ مثل وقتى از دست دادن عزیزى، شکست در بعضى از امورات زندگى، مورد تمسخر و استهزا قرار گرفتن، زندگى کردن در غربت و دور از خانواده و... و گاهى اوقات علت غمگینى و افسردگى و بى نشاطى معلوم و شناخته شده نیست. چه بسا علت فیزیکو شیمیایى یا جنبه ارثى و یا عواملى محیطى مبهم دارد. در هر حال افسردگى از اختلالات خلقى شایع است و معمولاً شیوع آن در میان خانم‏ها، بیشتر از مردان است؛ زیرا براى مردان زمینه برون‏ریزى نارحتى‏ها فراهم‏تر است؛ امّا زن‏ها معمولاً خود خورى مى‏کنند و زمینه بروز ناراحتى‏ها براى آنها کمتر فراهم مى‏شود. البته خداوند مکانیزم‏هاى جالبى، در وجود انسان قرار داده که تا حدّ قابل توجّهى، در تنظیم حالت خُلقى و عاطفى وى مؤثر است؛ از جمله این مکانیزم‏ها خنده و گریه است. گریه و خنده، فواید زیادى دارد که از جمله آنها تنظیم حالات عاطفى و خلقى انسان است. گاهى با چند دقیقه گریه کردن، کاملاً انسان از ناراحتى‏ها تخلیه مى‏شود و گاهى نیز با شرکت در یک مجلس شادى آفرین (مثل جشن و عروسى) و یا با قرار گرفتن در جمع دوستان و شنیدن چند مطلب طنزآمیز و شوخى‏هاى خنده‏دار، انسان تخلیه هیجانى مى‏شود و نشاط پیدا مى‏کند.

 گریه بر هر درد بى‏درمان دواست‏         چشم گریان، چشمه فیض خداست‏          (حافظ)

گریه نیز از این امر کلى مستثنا نیست. بسیارى تخیل مى‏کنند که گریه صرفاً یک امرى است که حکایت از تألم و احساس ناراحتى از درون ما دارد و فهم خود را تا همین‏جا متوقف مى‏سازند. گاهى مشاهده مى‏شود که عده‏اى کودکانه گریه را به باد استهزا گرفته و آن را نشانه‏اى از ارتجاع تلقى مى‏کنند. عده‏اى دیگر منتقدانه مى‏گویند گریه جز خمودى چیز دیگرى به ارمغان نمى‏آورد و حال آن که دنیاى امروز، دنیاى تحرک و نشاط است و انسان جدید طالب شادى است نه تشنه آب چشم. انتظار بیشترى از چنین افرادى نیست، چرا که آنان در وراى این گریه نیندیشیده‏اند و تنها خود را در ظاهر همان چارچوبى که تخیل مى‏کنند محصور ساخته‏اند.

گریه انواع و اقسامى دارد که مهم‏ترین آن با شرحى مختصر بدین قرار است:

1-گریه ترس و هراس:                                                               

این نوع گریه غالباً در اطفال وجود دارد و در واقع کودک با این وسیله ترس خود را نمایان مى‏کند.

                                              

 2- گریه جلب ترحم:

که خود بر دو قسم است طبیعى که بسیار مؤثر و برانگیزاننده است، تصنعى که در ظاهر به دیگران مى‏خواهد بباوراند که ناراحت و اندوهگین است.

                                            

 3- گریه غم و اندوه:

در گریه‏هاى مولود اندوه روان انسانى فعالیتى نمى‏کند بلکه تنها انعکاسى از ظلمتى که فضاى درونش را فرا گرفته ابراز مى‏کند. جنبه مثبت این نوع گریه تنها تخلیه درون است و به همین جهت است که پس از آن، آدمى کمى احساس آرامش مى‏کند.

                                           

 4- گریه شوق و شادى:

این نوع گریه ناشى از رقت قلبى است که غالباً پس از دوره‏اى از یأس و نومیدى درباره موضوعى نمودار مى‏گردد. باید توجه داشت که گریه از سر شادى با خنده متفاوت است چون به فرمایش علامه محمدتقى جعفرى، خنده شادى مانند آن نسیم است که به غنچه‏اى نزدیک مى‏شود و آن را مى‏شکفاند، در صورتى که گریه شادى مانند این است که موانعى از شکفتن غنچه وجود داشته و روح انسان در مقابل آن موانع ناتوانى خود را دریافته و در فضاى روح او یأس حکمفرما بوده است، هنگامى که موانع برطرف مى‏گردد شکفتن غیرمترقبه و ناگهانى غنچه باعث گریه مى‏شود.

                                           

 5-گریه تقوى و رشد روحانى:

این نوع گریه مختص مردان و زنان الهى است و بیان سوز درون و ابراز عجز و پشیمانى، پریشانى، توبه و عشق به معبود و معشوق و مطلوب است. چنین اشکى از فراق محبوب ازلى مى‏باشد که هم انسان‏ساز است و هم‏انسان‏سوز و این چنین گریه‏اى است که موجب پالایش روح و زمینه‏ساز قرب به خداوند است.